Utrechts onderzoeksinstituut gaat met gekweekte mini-organen de markt op
Het Utrechtse onderzoeksinstituut Hubrecht Organoid Technology (HUB) gaat samenwerken met het wereldwijd opererende Amerikaans-Japanse biotechbedrijf Crown Bioscience. Het doel van de samenwerking is de Nederlandse vinding om mini-organen te kweken commercieel op de markt te brengen. Én om de technologie voor Nederland te behouden.
Om de technologie voor Nederland te behouden is ervoor gekozen van HUB een stichting te maken. De patenten zijn eigendom van de KNAW (Koninklijke Academie voor Wetenschappen) en mogen in licentie door Hub commercieel worden uitgegeven. Een ander onderdeel van de samenwerking is dat Crown Bioscience de komende jaren zijn Europese activiteiten in Utrecht concentreert.
HUB komt voort uit het Hubrecht Instituut, het onderzoekslab uit Utrecht waar de gerenommeerde wetenschapper Hans Clevers enkele jaren geleden baanbrekend werk verrichtte. Clevers en zijn medewerkers slaagden erin stamcellen van zieke patiënten buiten het lichaam in leven te houden en op te kweken tot mini-organen. Deze zogeheten organoïden worden verzameld in een biobank; onderzoekers kunnen vervolgens testen welke medicijnen het beste aanslaan bij de zieke cellen van een individuele patiënt.
Daarnaast maken farmabedrijven steeds meer gebruik van organoids om de effecten van gifstoffen en experimentele medicijnen veilig en sneller te achterhalen in plaats van ze op proefdieren te testen.
Patiënt in een schaaltje
‘In feite hebben we een patiënt in een petrischaaltje’, zegt Robert Vries directeur van HUB. ‘De techniek is af. Ik kan bij wijze van spreken thuis aan de keukentafel een biopt van mezelf nemen en er een miniorgaan van maken. Nu is het tijd om de methode te vercommercialiseren.’
De keuze voor de stichtingsvorm voor HUB is weloverwogen. Vries: ‘Als bedrijf worden we voor we het weten door een vermogende partij overgenomen en dreigt de technologie uit Nederland te verdwijnen.’
Om toch internationaal door te breken heeft Hub besloten de samenwerking aan te gaan met Crown Bioscience, een bedrijf in medicijnontwikkeling met verschillende platforms voor onderzoek naar kanker en stofwisselingsziekten. Het internationale netwerk van Crown staat garant voor betere toegang tot ziekenhuizen en farmabedrijven in de VS en Azië. Vries: ‘De vraag naar organoids is zo groot dat we het niet meer op eigen kracht aankunnen.’
Financiële gegevens over de samenwerking worden niet gegeven.
Concurrentie rukt op
Door de samenwerking met Crown Bioscience krijgen de onderzoekers meer en grotere groepen patiënten tot hun beschikking om het nut van de mini-organen te bewijzen. Dankzij de schaalvergroting hopen ze ook eerdertoestemming vantoezichthouders te krijgen om de techniek klinisch toe te passen. Want de concurrentie rukt op, merkt Vries: ‘We zijn het enige instituut dat deze technologie beheerst. Maar in China en de VS investeren ze al honderden miljoenen om ons in te halen. Wij moeten iedere euro zelf verdienen met af en toe een subsidie.’ Vier jaar geleden staken zorgverzekeraars €2,8 mln in de Utrechtse behandeling-op-maat voor patiënten met taaislijmziekte.
Sneller en veiliger
Bij HUB werken veertig wetenschappers, keurig verdeeld tussen de twee geslachten: twintig mannen en twintig vrouwen.
‘Waar Clevers ooit begon met het kweken van een minidarmpje, is het tegenwoordig mogelijk bijna alle organen in eenpetrischaaltje na te maken. De technologie is nog niet beschikbaar voor patiënten. ‘Het is nu aan ons om aan te tonen dat mensen met bijvoorbeeld kanker echt baat hebben bij de organoids’, licht Bahar Ramezanpour, hoofd business development bij HUB toe: ‘We kunnen een tumorcel uit een mens halen, in een muis stoppen en kijken hoe het beest op een bepaald medicijn reageert. Die methode kost veel muizen en duurt lang. De patiënt kan intussen al overleden zijn. Met behulp van onze technologie weet iemand sneller en met een zekerheid van bijna 90% of de chemokuur die door de dokter wordt voorgesteld daadwerkelijk aanslaat.’
Wereldspeler
De ambitie van HUB stopt niet bij de samenwerking met Crown Bioscience. ‘Misschien heb ik over vijf jaar wel mijn eigen bedrijf, een spinoff met HUB als aandeelhouder’, zegt Ramezanpour. ‘Een biotechbedrijf dat een eigen medicijn ontwikkelt tegen vormen van kanker of leveraandoeningen. Omdat we de patenten hebben beschermd, behouden we tevens bevoegdheid over de prijs van toekomstige medicijnen.’
Vries heeft een overzichtelijke wens: ‘HUB moet over vijf jaar een wereldspeler van Nederlandse makelij zijn.’